بیماری های سرطانی

سرطان

سرطان يک بيماری نيست بلکه مجموعه ای متجاوز از يک صد بيماری گوناگون هست که تنها نقطه مشترکشون رشد بی رويه و خارج از نظم سلول های بدن هست. بدون ترديد تشابه زيادی بين سرطان ريه و سرطان روده بزرگ وجود ندارد و اگرچه هر دو به نام سرطان هستند ولی هرکدوم دارای علل مختلف و سيرطبيعي متفاوتيه و روشهای مبارزه گوناگون رو ايجاب می کنه. به اين لحاظ استفاده از واژه  «بیماری های سرطانی« برای بيان اين گروه از بيماريها صحيح تر و گوياتر از واژه  «سرطان» هست.

بیماری خانوادگی

بیماری های سرطانی اگرچه جزو بيماريهای غيرواگيردارند و از فردی به فرد ديگه قابل انتقال نيستند ولی در حقيقت يک بيماری خانوادگی به حساب مياند و تشخيص آن در يک فرد می تونه روند طبيعی زندگی رو مختل و حتی شيرازه حيات خانواده رو درهم بريزه. به همين دليل درمان سرطانها تنها به اقدامات بالينی پزشکان و کادر بيمارستان بر روی بيمار ختم نمیشه و پزشکان متخصص سرطانها بايد توجه داشته باشند که بيماران اونها هيچگاه تنها يک فرد بيمار نبوده بلکه خانواده ای هستند که محتاج مراقبتهای جنبی پزشکی و اجتماعی هستند. ارائه مراقبتهای غيرپزشکی احتياج به نيروهای تخصصی غيرپزشک دارد که بتونه در کنار پزشک به درمان بيماران سرطانی و ارتقاء کيفيت زندگی اونها و خانواده هاشون کمک کنه.

غالب بیماری های سرطانی در مراحل اوليه فاقد علايم بالينی هستند و تنها در برنامه های غربالگری می توان از وجود اونها اطلاع پيدا کرد. يکی از راههای بسيار مؤثر برای مبارزه با بيماريهای سرطانی تنظيم برنامه های غربالگری ملی و آموزش همه جانبه اون به مردم و پزشکانه تا هم پزشکان اون را به موقع توصيه واجراء کنند و هم مردم اون را درخواست کنند.

بیماری های سرطانی از لحاظ طبقه بندی جزو بيماريهای چند عليتی  (Multi factorial) به حساب میان.

چند عليتي به اين معنیه که برای ايجاد هر کدوم از اونها مجموعه ای از عوامل گوناگون لازمه که ترکيب واهميت اونها در زمان و مکانهای متفاوت تا حدودی فرق می کنه. برای مثال مهمترين عامل خطر برای ايجاد بيماری سرطان ريه مصرف سيگاره  که در ۸۷درصد کل سرطانهای ريه به عنوان علت اصلیه. یعنی حدود ۱۳درصد از سرطانهای ريه به عللی غير از مصرف سيگاره و يک جامعه حتی اگه بتونه مصرف سيگار رو به طورکلی منتفی کنه, هنوز قادر به ريشه کنی سرطان ريه نخواهد بود.

عوامل خطر (Risk factors):

بيماري های سرطانی را می تونیم به دو گروه کلی تقسيم کنیم : يکی عوامل مربوط به ميزبان مثل سن, جنس و ساختار ژنتيکی که تقريباٌ غيرقابل دستکاری و تغييرند  و ديگری عوامل خطر خارجی يا محيطی مثل دود سيگار, پرتوهای يون ساز, مواد شيميايی و سمی و غيره که میشه اونها رو پس از شناسايی يا کاملاٌ از محيط خارج کرد و يا مواجهه انسان با اونها رو به حداقل کاهش داد.
در ميان عوامل خطر مربوط به ميزبان, جنس و سن از همه مهمتره. تاثير جنسيت بطور مستقيم در
سرطانهای مربوط به دستگاه توليد مثل از قبيل سرطان دهانه رحم در زنان و سرطان پروستات در مردان واضحه. در مورد ساير سرطانها هم غالباٌ تفاوتهای جنسی مشاهده میشه که به جز سرطان پستان, معمولاً جنبه جنسيتی نداشته و به رفتارهای فردی مربوط میشه.
يکی ديگه از عوامل خطر بسيار مهم برای اکثر سرطانها سن هست. ميزان بروز سرطانها با پيشرفت سن افزايش پيدا می کنه. از اونجا که نمی تونیم از پيشرفت سن جلوگيری کنیم پس از بالارفتن خطر بروز سرطانها هم نمی تونیم جلوگيری کنیم ولی مي تونیم با برنامه ريزي های صحيح و آموزشهای مناسب بسياری از سرطانها را در مراحل مقدماتی و قبل از گسترش شناسايی و تحت درمان قرار بدیم. به همين دليله که بسياری از توصيه های مربوط به غربالگری و تشخيص زودرس سرطان به سالهای پيشرفته تر عمر مربوط میشه.

عوامل خطر شناخته شده محيطی را می تونیم در چند گروه عمده طبقه بندی کنیم:

1- دخانيات :

بدون ترديد دخانيات به هر صورتی که مورد استفاده قرار بگيره، مهمترين عامل خطر محيطی برای ايجاد سرطانها و بسياری از بيماريهای ديگه هست. مصرف سيگار بطور مستقيم باعث ايجاد ۸۷درصد از تمام سرطانهای ريه و ۳۰درصد ساير سرطانها میشه.

2- تغذيه و فعاليت بدنی :

بعد از دخانيات , دومين گروه شناخته شده و پراهميت در ايجاد بيماريهای سرطانی مسايل مربوط به تغذيه و فعاليت بدنی هست. در زمينه تغذيه کاهش مصرف گوشت قرمز، گوشتهای خيلی چرب و فرآورده های گوشتی از قبيل کالباس و سوسيس و هم چنين افزايش مصرف سبزيجات تازه و ميوه در کاهش سرطانها تاثير قابل توجهی دارند. در مورد فعاليتهای بدنی توصيه کلی اينه
که افراد روزانه بين ۳۰تا ۴۵دقيقه فعاليت بدنی داشته باشند و علاوه بر اين با تنظيم تغذيه وزن بدن خود
را در حد مطلوب حفظ نمايند.

3- ويروسها و ساير عوامل عفونی :

• ويروسهای هــپاتيت نوع ب و ث ( Viruses Hepatitis B & C)و سرطان کبد:

بهترين راه مبارزه با سرطان کبد واکسیناسیون کودکان از بدو تولد با واکسن هپاتيت B هست. برای مبارزه با هپاتيت ث هنوز واکسن قابل اعتمادی تهيه نشده و مبارزه با اون تنها با درمان سريع و قاطع با کمک داروهای ضدويروسی هست.

• ويروس های پاپیلومای انسانـی

در حدود 40 نوع متفاوت از ويروسهای پاپيلومای انسانی (HPV) وجود داره که در انسان موجب عفونت میشن. از بين اونها ۱۵نوع با سرطان دهانه رحم رابطه نشون میدن. انتقال اين ويروس عمدتاٌ از طريق تماس جنسی انجام می گيرد و اکنون روشن شده که شيوع بيشتر بيماری سرطان دهانه رحم در بين زنانی که تماسهای جنسی خود را در سنين جوانتر شروع می کنند و تعداد زيادتری همبستر داشتند  به علت عفونت بيشتر با اين ويروس هست. در اين زمينه هم چنين بايد به نقش مردان در انتقال اين ويروس نيز اشاره کنیم. مبارزه با اين سرطان به طورکلی در حيطه تشخيص زودرس به وسيله آزمون پاپ اسمیرقرار داره. در
اين آزمون با بررسی ميکروسکوپی سلول های جدار دهانه رحم, تغييرات ابتدايی سرطانی رو تشخيص داده و نسبت به درمان آن اقدام می کنند.

• ميکروب هليکوباکترپيلوری Helicobacter Pylori

سرطان معده يکی از شايع ترين سرطانها در کشورهای درحال توسعه هست. در ايران هم دومين سرطان در مردان وچهارمين سرطان در زنان هست. شواهد بسيار زيادی در باره ارتباط عليتی اين سرطان با عفونت با هليکوباکترپيلوری در دست هست. آلودگی با اين باکتری احتمال بروز سرطان معده را تا ۲۰۰درصد افزايش ميده.

• ويروس کاهنده ايمنی انسانی Human ImmunoDefficiency Virus- HI:

آلودگی با اين ويروس علاوه بر ايجاد بيماری ايدز (AIDS) با بروز سرطان کاپوسی و لنفومای غيرهاچکينی نيز رابطه عليتی داره.

مبارزه با بيماري های سرطانی بطورکلی در قالب برنامه های جامع و درازمدت عملی خواهد بود. برنامه های مبارزه با سرطانها لزوماٌ بايد تمامی مراحل پيشگيری از کاهش مواجهه تا تشخيص زودرس, درمان قاطع و بازتوانی و ارتقاء کيفيت زندگی بيماران را دربرداشته باشد.

ما را در اینستاگرام و تلگرام دنبال کنید.